In de media: directeur Suzanne Hensels-van Straaten over opdracht SKC

De connectie met de georganiseerde misdaad is overduidelijk aanwezig in het Strategisch Kenniscentrum in Vlissingen

Na een lange carrière bij justitie, is Suzanne Hensels sinds januari van dit jaar directeur van het Strategisch Kenniscentrum Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit (SKC) in Vlissingen. Het onderzoek van Hensels en haar collega’s biedt inzicht in het effect van criminaliteit op de samenleving. ,,De georganiseerde misdaad is heel creatief en kan zich makkelijk aanpassen.”

Het SKC kwam er omdat de bouw van de marinierskazerne werd afgeblazen. Het centrum is gevestigd aan het Bellamypark in Vlissingen, waar twee monumentale panden zijn samengevoegd tot één groot kantoor. De connectie met de georganiseerde misdaad komt onder meer terug op de muren van de verschillende afdelingen. Van een levensgrote foto van Al Capone, een gigantische afbeelding met een pistool, glas whisky, volle asbak en stapels bankbiljetten, tot de portretten van kopstukken uit de internationale drugshandel.

Suzanne Hensels weet dat drugscriminelen zeer creatief zijn. De internationale drugshandel is in Vlissingen natuurlijk ook niet ver weg. Dat blijkt ook wel uit het strafrechtelijk onderzoek naar Bulk Terminal Zeeland (BTZ). De drie directieleden van dat Vlissingse overslagbedrijf werden begin mei aangehouden. Het Openbaar Ministerie verdenkt hen ervan dat ze via hun bedrijf op grote schaal ladingen cocaïne in- en doorvoerden, via bulkproducten als kolen en ijzer.

In algemene zin is het opvallend dat de cocaïnehandel via bulkgoederen heeft plaatsgevonden, aldus Hensels. Tot nu toe is in de meeste zaken gebleken dat drugs voornamelijk via fruit en bloemen worden ingevoerd. ,,Producten die bederfelijk zijn en dus snel doorgevoerd moeten worden.” Maar ze weet ook heel goed dat van alles wordt gebruikt om er cocaïne in te verstoppen. ,,Spijkerbroeken, pallets, noem maar op. De drugscriminelen zijn heel creatief.”

Bedrijfsrisico

Er wordt een aanzienlijke hoeveelheid drugs onderschept, maar de drugscriminelen calculeren inbeslagname in als een bedrijfsrisico. Dat heeft geen invloed op de marktprijs van cocaïne. ,,Er is zelfs sprake van vervoer van drugs in onderzeeboten”, zegt Hensels. ,,Zo’n boot kost 1 miljoen. Na eenmalig gebruik laten ze de onderzeeboot zinken en de kosten zijn ingecalculeerd. Er is sprake van een waar onderzeebotenkerkhof bij de Azoren.”

De drugscriminelen hebben geld in overvloed, geen last van wet- en regelgeving en ook niet van landsgrenzen. De creativiteit blijkt onder meer uit de signalen dat in opdracht van de drugsmaffia jongeren de opleiding logistiek en transport volgen. ,,Blijkbaar met als doel later inzetbaar te zijn voor de drugsmaffia.” Of er ook jongeren naar de douane-opleiding en politiescholen worden gestuurd, weet ze niet. ,,Maar het is zaak dat die instellingen alert zijn en beseffen dat sommige leerlingen beïnvloedbaar zijn.”

Marktprijs drugs stabiel

Hensels vertelt dat BTZ geen onderwerp van onderzoek is door het SKC en dat ze ook heel benieuwd is hoe deze zaak afloopt. ,,Laten we dus de rechtszaak afwachten.” Ze ziet wel dat acties tegen een bedrijf als BTZ geen invloed hebben op de prijs die op straat betaald moet worden voor drugs. ,,Die marktprijs is al jaren stabiel.”

Dat geeft volgens haar heel goed aan dat er een constante aanvoer is en dat de drugskartels er gewoon rekening mee houden dat een deel van hun waar niet in de neusgaten van Europeanen terecht komt. ,,Dat begint al in een land als Colombia, waar flink wat in beslag wordt genomen. Ondanks dat alles bereikt zoveel coke Europa dat alleen al in een stad als Rotterdam per dag bijna 70.000 lijntjes worden gesnoven. Ja, ze-ven-tig-duizend. Dat blijkt uit onderzoek van het rioolwater.”

Corruptie en excessief geweld

En al die lijntjes dragen stuk voor stuk bij aan ondermijning door middel van corruptie en het toepassen van excessief geweld, in talloze landen. ,,Denk aan de moorden op advocaat Derk Wiersum, journalist Peter R. de Vries en Redouan B., de broer van kroongetuige Nabil B.”

In de haven van Vlissingen worden regelmatig mensen opgepakt, die als uithalers op pad zijn gestuurd. Zij kunnen grof geld verdienen door cocaïne uit containers te halen of een bom voor een voordeur te plaatsen. ,,Vijfhonderd euro per kilo coke en vijf- tot achthonderd euro voor een explosief.” Het zijn bedragen die Suzanne Hensels zo opsomt. Via sociale media worden jongeren met deze bedragen verleid, weet de directeur.

Transport nam een vlucht

Met zijn rapporten wil het SKC in beeld brengen wat de risico’s zijn van georganiseerde criminaliteit voor de Nederlandse samenleving. Hiervoor onderzoekt het de internationale georganiseerde misdaad, met mogelijke impact op ons koninkrijk. Hensels wijst erop dat het transport van cocaïne een enorme vlucht heeft genomen, met alle gevolgen van dien. ,,Eerst waren het bolletjesslikkers, nu zijn het containerladingen die via de scheepvaart worden aangevoerd. Nederland is de toegangspoort tot Europa, ook omdat we nu eenmaal zo goed zijn in transport en logistiek.”

Dat transport gaat ook met vele verleidingen gepaard. Er moeten immers mensen geronseld worden die het vuile werk opknappen. De coke moet vanaf de schepen op de plaats van bestemming komen. ,,Daar wordt grof voor betaald en dat corrumpeert de samenleving.” Ze snapt dat jongeren geld willen verdienen voor mooie schoenen, of een peperdure jas. ,,Maar de lol van het uitgeven van dit criminele geld is van beperkte duur.”

Hensels waarschuwt meteen dat er een enorm risico aan zit. Want als je gepakt wordt, krijg je op z’n minst een aantekening op je strafblad en heeft dit invloed op je loopbaanmogelijkheden. Nog een risico van dat toehappen, aldus Hensels, is dat jongeren helemaal niet overzien dat het niet bij die ene keer blijft. Wie eenmaal een criminele dienst verleent, zit vast en moet een volgende keer ook weer uithalen, als koerier optreden of een explosief plaatsen.

Justitieel complex

Dat het SKC in Vlissingen zit, is het gevolg van het afblazen van de komst van de Marinierskazerne. Na de grote verontwaardiging daarover besliste het kabinet dat er compensatie moest volgen. Zo komt er een justitieel complex in Vlissingen, met een zwaar beveiligde gevangenis (EBI) en rechtbank voor zware criminaliteit. De geplande opening is in 2030. En door die compensatie kwam ook het kenniscentrum naar Vlissingen.

Hensels, lang werkzaam als officier van justitie, verwacht dat de rapporten van het SKC nuttig zijn voor iedereen die zich bezighoudt met de integrale aanpak van ondermijning. Zo wordt momenteel de laatste hand gelegd aan een rapport over Oost-Europa, waarbij de risico’s door georganiseerde misdaad in een conflictgebied in beeld worden gebracht ,,Zo zien wij een toename in mensenhandel, maar ook illegale sigarettensmokkel.”

Ook onderzoek naar andere landen

Het SKC is nu ook Afrika en de rest van Europa aan het onderzoeken. Centrale vraag: welke risico’s brengen ontwikkelingen met zich mee die de georganiseerde misdaad kan benutten? Hensels: ,,In Afrika heb je het dan over het klimaat, demografische ontwikkeling en bevolkingsgroei. Zoals in Nigeria. Daar zullen de komende jaren nog minimaal een miljoen mensen bij komen. Als dat niet past, brengt dat risico’s met zich mee. Ook de stijging van de temperatuur door klimaatverandering beïnvloedt de leefomstandigheden. Daar kan de georganiseerde misdaad een rol in pakken. Wij willen een breder dreigingsbeeld van wat er gaande is in de wereld en wat mogelijk impact heeft op het koninkrijk.”

‘Zeeland voelde als een tweede thuis’

Ze vindt het werk uitdagend en is vanuit Rotterdam naar Walcheren verhuisd. Maar niet vanwege haar nieuwe baan. ,,Mijn man en ik hadden, voordat ik deze baan vond, al besloten om hier te gaan wonen. Ik kom al 45 jaar op Walcheren, omdat mijn ouders dit vanuit Rotterdam een fantastische omgeving vonden voor de weekenden en vakanties. Dus voor mij voelde het als een tweede thuis.”

Ze wil een verbinder zijn, bij een kenniscentrum dat uit moet groeien tot een gezaghebbend instituut. Het gros van de medewerkers van het SKC heeft binding met Zeeland. ,,Van de 24 mensen die hier werken, hebben er nu vijftien een Zeeuwse binding. Ze komen hier vandaan en keren terug of vestigen zich hier.” Ook merkt ze dat het centrum steeds toonaangevender wordt. ,,Wekelijks bellen experts of ze hier kunnen werken.”

Grote en abstracte opgave

Kan iemand die dag in dag uit met ondermijning bezig is, nog wel fatsoenlijk slapen? ,,Ja, ik ga nog gerust slapen. Maar ik denk dat dat mede komt doordat ik al zo lang werk aan het bestrijden van criminaliteit. Mijn wens is dat we bij het opleveren van een strategisch dreigingsbeeld ondermijning – wat nu nog een grote en abstracte opgave is – zorgen dat we van meerwaarde zijn. Als ik het nu samenvat, dan moeten we van het creëren van overzicht – echt het internationale grote plaatje – naar meer inzicht. Om te zorgen dat we met een bredere gezamenlijke aanpak nog meer maatschappelijke impact gaan krijgen. Want ondermijning is een maatschappelijk probleem. En niet alleen een probleem van justitie en veiligheidspartners.”

Bron: PZC Emile Calon, Barry van der Hooft 26-10

Meer weten over georganiseerde misdaad? Bekijk onze producten hier.